Từ đầu năm đến nay, giá vàng thế giới tăng khoảng 62% so với năm 2024, trong khi giá vàng trong nước tăng tới 84%. Khoảng cách giá giữa thị trường Việt Nam và thế giới có lúc vượt 20 triệu đồng/lượng, khiến tâm lý "FOMO" (sợ bỏ lỡ cơ hội) lan rộng, nhiều người đổ xô mua vàng.

Thị trường vàng Việt Nam vốn nhạy cảm, thường xuyên biến động mạnh, cung – cầu mất cân đối, giao dịch không chính thức phổ biến, làm giảm tính minh bạch và tiềm ẩn rủi ro cho người dân và doanh nghiệp. Giá trong nước bị đẩy quá cao tạo điều kiện cho đầu cơ, thao túng, ảnh hưởng tới điều hành chính sách tiền tệ, tỷ giá và ổn định kinh tế vĩ mô.

Ông Vũ Hùng Sơn – Chủ tịch HĐQT Công ty CP Vàng bạc đá quý Bảo Tín Mạnh Hải, Tổng Thư ký Hiệp hội Kinh doanh Vàng – cho biết, suốt 13 năm qua doanh nghiệp vàng gần như không được tiếp cận nguồn nguyên liệu vàng nhập khẩu chính thức, buộc phải dùng vàng "trôi nổi" để duy trì sản xuất. Nguồn cung hạn chế càng đẩy giá lên, trong khi người dân khó mua. Các cửa hàng phải đầu tư máy móc kiểm định hiện đại thay cho kinh nghiệm thủ công.

Ngày 10/10/2025, Nghị định 232/2025/NĐ-CP có hiệu lực, được coi là bước ngoặt pháp lý cho thị trường vàng. Nghị định bãi bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng của Nhà nước, cho phép Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cấp phép doanh nghiệp, ngân hàng thương mại đủ điều kiện sản xuất, xuất nhập khẩu vàng miếng và vàng nguyên liệu; giao dịch từ 20 triệu đồng/ngày trở lên phải qua chuyển khoản. Chính phủ cũng định hướng hình thành sàn giao dịch vàng, khuyến khích sản xuất vàng trang sức, giảm tâm lý tích trữ vàng.

PGS.TS Nguyễn Thành Lợi – Tổng biên tập Báo Kinh tế & Đô thị – nhận định, thị trường vàng vận hành hiệu quả cần đồng bộ ba yếu tố: thể chế, hạ tầng thị trường và hành vi người tham gia. Nghị định 232 đã tăng minh bạch, bảo vệ người tiêu dùng, hướng tới giảm giao dịch phi chính thức, nhưng vẫn cần làm rõ cơ chế hình thành giá, mức chênh lệch trong – ngoài nước, độ cạnh tranh và sự gắn kết với các thị trường tài chính khác. Ông đặt câu hỏi: vì sao tâm lý chuộng vàng vẫn bền vững dù kinh tế vĩ mô ổn định, và làm thế nào để người dân tin tưởng đồng nội tệ, sẵn sàng chuyển sang kênh đầu tư khác.

TS Lê Xuân Nghĩa – Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng – cho rằng, muốn hút vàng trong dân cần ổn định thị trường, thu hẹp chênh lệch giá, kiểm soát đầu cơ và tăng cung bằng nhập khẩu có kiểm soát. Ông đề xuất NHNN sớm cấp phép nhập khẩu vàng, xác định lượng hợp lý để tránh buôn lậu và gom hàng, đồng thời tăng cường thanh tra, xử lý nghiêm hành vi thao túng, găm hàng.

Theo Nghị định 232, hằng năm vào 15/12, NHNN sẽ xét hạn mức nhập khẩu vàng cho đơn vị đủ điều kiện. Tuy nhiên, giới chuyên gia vẫn băn khoăn về số lượng doanh nghiệp, ngân hàng được cấp phép, hạn mức cụ thể và khả năng bổ sung nguồn cung cho thị trường.

Tóm lại, giá vàng trong nước đang ở mức cao kỷ lục do cung hạn chế, chênh lệch lớn với thế giới và tâm lý FOMO. Nghị định 232 mở ra cơ chế mới, nhưng để bình ổn, cần đồng bộ giải pháp: tăng cung chính thức, kiểm soát buôn lậu, minh bạch thị trường và thay đổi thói quen tích trữ vàng của người dân.