Việt Nam đang ở thời điểm then chốt khi các chỉ đạo chính trị và chiến lược kinh tế hội tụ nhằm giải quyết đồng thời những thách thức về quản trị và huy động nguồn lực. Các cuộc thảo luận gần đây trong Bộ Chính trị và Quốc hội đã nhấn mạnh sự cần thiết cấp bách của việc tăng cường trách nhiệm giải trình trong hoạt động công vụ, đồng thời tìm kiếm những cách thức sáng tạo để biến nguồn dự trữ vàng đang "ngủ yên" thành vốn hoạt động cho nền kinh tế.

Tăng cường trách nhiệm giải trình trong hoạt động công vụ

Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 53-CT/TW, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc củng cố vai trò lãnh đạo của Đảng trong bảo đảm trách nhiệm giải trình của các tổ chức, cá nhân trong hoạt động công vụ. Chỉ thị yêu cầu các cấp ủy, lãnh đạo trực tiếp đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, xây dựng văn hóa minh bạch và trung thực trong báo cáo. Trách nhiệm giải trình không chỉ là yêu cầu hành chính mà còn là nhiệm vụ chính trị, thước đo năng lực lãnh đạo, đạo đức và tinh thần dám chịu trách nhiệm.

Người đứng đầu phải trực tiếp giám sát và thực hiện nghiêm các quy định, gắn trách nhiệm giải trình với nêu gương, tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt Đảng. Chỉ thị hướng tới việc biến trách nhiệm giải trình thành thói quen thường xuyên, từng bước hình thành văn hóa minh bạch trong toàn hệ thống chính trị và xã hội. Đồng thời, coi đây là tiêu chí quan trọng để đánh giá tổ chức, đảng viên hàng năm, kiên quyết chống né tránh, giải trình không đầy đủ hoặc không trung thực.

Hoàn thiện khung pháp lý và cải cách thể chế

Để hỗ trợ mục tiêu này, Bộ Chính trị yêu cầu rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật về trách nhiệm giải trình. Điều này bao gồm sửa đổi luật phòng chống tham nhũng với nguyên tắc, đối tượng, nội dung, thủ tục rõ ràng, cũng như cơ chế giám sát và xử lý vi phạm. Các cải cách còn mở rộng sang luật tư pháp, khiếu nại, tiếp công dân, đất đai, môi trường, đầu tư, xây dựng, quản lý tài sản công và tài chính công.

Chỉ thị nhấn mạnh bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của người dân và báo chí, quyền yêu cầu giải trình từ các cơ quan công quyền. Đồng thời, xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả thực hiện trách nhiệm giải trình cho từng ngành, gắn với mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp. Việc tăng cường kiểm tra, giám sát, thanh tra và xử lý nghiêm minh vi phạm được coi là yếu tố thiết yếu.

Minh bạch và gắn kết với người dân

Một điểm trọng tâm là thúc đẩy sự gắn kết chủ động giữa cơ quan công quyền và người dân. Các cơ quan cần sửa đổi quy chế nội bộ để kịp thời giải thích, làm rõ các vấn đề mà người dân và doanh nghiệp phản ánh. Khuyến khích đối thoại trực tiếp để giải quyết bức xúc ngay từ cơ sở, tránh khiếu nại kéo dài.

Việc kiểm tra, giám sát định kỳ sẽ được đưa vào chương trình hàng năm của cấp ủy và ủy ban kiểm tra, tập trung phát hiện và xử lý hành vi né tránh, chậm giải trình hoặc giải trình sai sự thật. Cách tiếp cận này nhằm củng cố niềm tin của người dân vào cơ quan công quyền và nâng cao chất lượng quản trị.

Huy động dự trữ vàng cho tăng trưởng kinh tế

Song song với cải cách quản trị, các thảo luận kinh tế tại Quốc hội đã đề cập tới nguồn dự trữ vàng khổng lồ trong dân—ước tính 400 đến 500 tấn, trị giá 35 đến 40 tỷ USD, gần 8% GDP. Phần lớn số vàng này đang nằm trong két, chưa được đưa vào lưu thông.

Đại biểu Thạch Phước Bình đề xuất Chính phủ xây dựng đề án tổng thể huy động nguồn vàng này, coi đây là một trong những nguồn vốn tĩnh lớn nhất của nền kinh tế. Ông lưu ý Việt Nam tiêu thụ khoảng 55 tấn vàng mỗi năm, thuộc nhóm cao nhất khu vực, nhưng phần lớn không tham gia vào hoạt động kinh tế.

Giải pháp kinh tế đề xuất

Ông Bình đưa ra năm giải pháp chính. Thứ nhất, ổn định thị trường vàng, thu hẹp chênh lệch giá trong và ngoài nước xuống dưới 5 triệu đồng mỗi lượng trong vòng 6–12 tháng, kiểm soát đầu cơ và cho phép nhập khẩu có kiểm soát. Thứ hai, thành lập Sở Giao dịch vàng quốc gia, nơi người dân gửi vàng vật chất vào kho lưu ký, nhận chứng chỉ điện tử chuẩn hóa để giao dịch, cầm cố hoặc quy đổi.

Thứ ba, phát triển các sản phẩm tài chính gắn với vàng như chứng chỉ vàng, quỹ đầu tư vàng, trái phiếu vàng được bảo chứng bằng vàng vật chất. Thứ tư, khuyến khích chuyển vàng thành đồng Việt Nam qua chính sách miễn phí lưu ký, ưu đãi lãi suất hoặc phát hành trái phiếu chính phủ bằng vàng. Thứ năm, bảo đảm an toàn hệ thống và minh bạch thông tin, cấm ngân hàng huy động hoặc cho vay bằng vàng, đồng thời công bố bản tin vàng quốc gia định kỳ.

Ông ước tính chỉ cần huy động 10–15% lượng vàng trong dân, tương đương 5–7 tỷ USD, là có thể đầu tư cho hạ tầng, chuyển đổi số và đổi mới công nghệ mà không tăng nợ công. Tuy nhiên, việc này chỉ khả thi nếu nhà nước quản lý minh bạch và hiệu quả.

Tác động chiến lược

Việc kết hợp các sáng kiến chính trị và kinh tế này có thể mở rộng không gian tài khóa, tăng khả năng tự cường của nền kinh tế và củng cố niềm tin xã hội—nền tảng cho phát triển bền vững. Sự đồng bộ giữa cơ chế trách nhiệm giải trình và chiến lược huy động nguồn lực cho thấy cam kết của Việt Nam đối với quản trị tốt và đổi mới kinh tế, tạo tiền đề để đất nước vững vàng trước những thách thức tương lai.