Trong phiên thảo luận tại Quốc hội ngày 30/10, vấn đề lượng vàng tích trữ trong dân đã trở thành tâm điểm. Đại biểu Thạch Phước Bình, Đoàn Vĩnh Long, cho biết người dân Việt Nam đang nắm giữ khoảng 400–500 tấn vàng, trị giá 35–40 tỷ USD, tương đương gần 8% GDP. Tuy nhiên, phần lớn số vàng này vẫn nằm yên trong két sắt, chưa được đưa vào các hoạt động kinh tế có hiệu quả.

Quy mô vàng tích trữ trong dân

Theo Hội đồng Vàng Thế giới, Việt Nam tiêu thụ trung bình 55 tấn vàng mỗi năm, thuộc nhóm cao nhất khu vực. Thị trường vàng trong nước thời gian qua liên tục biến động, với chênh lệch giá trong nước và thế giới có thời điểm vượt 14–20 triệu đồng/lượng trong năm 2024 và đầu 2025. Ngân hàng Nhà nước đã đấu thầu vàng miếng để can thiệp, nhưng theo ông Bình, đây chỉ là giải pháp ngắn hạn. Ông nhấn mạnh cần một cơ chế thị trường minh bạch, hiện đại và an toàn để tạo niềm tin cho người dân.

Giải pháp huy động nguồn lực

Ông Bình đề xuất năm nhóm giải pháp, bắt đầu từ việc ổn định thị trường vàng và thu hẹp chênh lệch giá xuống dưới 5 triệu đồng/lượng trong vòng 6–12 tháng. Đồng thời, kiểm soát đầu cơ và tăng nguồn cung qua nhập khẩu có kiểm soát. Về dài hạn, ông kiến nghị thành lập Sở Giao dịch vàng quốc gia, cho phép người dân gửi vàng vào kho lưu ký chuẩn hóa và nhận chứng chỉ điện tử để giao dịch, cầm cố hoặc quy đổi. Các sản phẩm tài chính hóa vàng như chứng chỉ vàng lưu ký, quỹ đầu tư vàng hoặc trái phiếu vàng bảo chứng bằng vàng vật chất sẽ giúp biến vốn tĩnh thành vốn động phục vụ phát triển hạ tầng, chuyển đổi số và đổi mới công nghệ.

Ông ước tính chỉ cần huy động 10–15% lượng vàng trong dân, tương đương 5–7 tỷ USD, đã có thể tạo nguồn lực lớn cho kinh tế mà không tăng vay nợ công.

Góc nhìn rộng hơn và bối cảnh thị trường

Đại biểu Nguyễn Văn Thân cũng ủng hộ cơ chế linh hoạt để huy động vốn trong dân, bao gồm ngoại tệ và vàng bạc đá quý, đề xuất trả lãi suất tối thiểu 6%/năm để thu hút người dân. Phó Thủ tướng Lê Thành Long thừa nhận biến động giá vàng do yếu tố địa chính trị và chính sách kinh tế quốc tế, đồng thời cho biết Chính phủ đang sửa đổi Nghị định 24 để bỏ độc quyền vàng miếng và thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia.

Thị trường vàng gần đây ghi nhận cả những đợt tăng mạnh lẫn giảm sâu, với cảnh xếp hàng dài tại các cửa hàng và hạn chế số lượng mua. Điều này phản ánh tâm lý chuộng vàng như kênh an toàn trong bối cảnh bất ổn kinh tế. Thách thức của Chính phủ là chuyển hướng dòng tiền này vào đầu tư hiệu quả, đồng thời giữ ổn định thị trường.