Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị leo thang, Mỹ và Liên minh châu Âu đã đồng loạt áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với ngành năng lượng Nga, dẫn đến phản ứng bất ngờ nhưng đầy tính toán từ Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Diễn biến này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cuộc xung đột Nga - Ukraine, khi áp lực kinh tế và các chiến dịch ngầm đan xen với những động thái ngoại giao.

Lệnh trừng phạt của Mỹ - EU và phản ứng của Zelensky

Ngày 23/10, Tổng thống Zelensky công khai hoan nghênh các biện pháp trừng phạt mới nhắm vào các tập đoàn dầu khí khổng lồ của Nga, coi đây là bước đi quan trọng nhằm buộc Moscow phải ngồi vào bàn đàm phán. Các biện pháp này, được công bố chỉ một ngày trước đó, bao gồm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với hai công ty dầu mỏ lớn nhất Nga và gói trừng phạt thứ 19 của EU, cấm nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Nga. Dù đánh giá cao động thái này, Zelensky nhấn mạnh cần gia tăng sức ép hơn nữa để đạt được thỏa thuận ngừng bắn và bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ.

Trong một bài đăng trên mạng xã hội, Zelensky gửi lời cảm ơn Tổng thống Mỹ Donald Trump vì quyết định dứt khoát và đúng trọng tâm, coi đây là thông điệp rõ ràng rằng việc kéo dài chiến tranh sẽ phải trả giá đắt. Ông khẳng định lệnh trừng phạt là một trong những công cụ hiệu quả nhất để đạt hòa bình, đồng thời tái khẳng định sẽ không nhượng bộ bất kỳ phần lãnh thổ nào cho Nga.

Tín hiệu ngoại giao giữa căng thẳng leo thang

Song song với việc áp đặt trừng phạt, Ngoại trưởng Mỹ Marco Trub, phát biểu từ Israel, cho biết Washington vẫn để ngỏ khả năng đối thoại với Moscow. Ông tiết lộ đã có cuộc điện đàm tích cực với Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov và sẽ tiếp tục theo dõi tình hình. Trub nhấn mạnh Trump đã cân nhắc lệnh trừng phạt từ lâu nhưng chỉ hành động khi nhận thấy tiến trình hòa bình bị đình trệ.

Tổng thống Trump cũng xác nhận tại Phòng Bầu dục rằng ông đã hủy cuộc gặp dự kiến với Tổng thống Nga Vladimir Putin, nhấn mạnh sự cần thiết phải hành động quyết liệt. Sự kết hợp giữa các biện pháp trừng phạt và tín hiệu ngoại giao này phản ánh chiến lược hai hướng: vừa kiềm chế khả năng chiến tranh của Nga, vừa duy trì kênh đối thoại.

Cuộc chiến ngầm: Tình báo và chiến dịch bí mật

Ngoài chiến trường hữu hình, xung đột Nga - Ukraine đã biến thành một cuộc chiến ngầm toàn cầu với các hoạt động tình báo, ám sát và phá hoại. Chuyên gia David Kirichenko từ Viện Chính sách Chiến lược Australia mô tả đây là cuộc đối đầu tình báo toàn cầu, khi cả hai bên đều gia tăng hoạt động bí mật.

Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) truy lùng gián điệp và cộng tác viên Nga khắp thế giới, trong khi Moscow đẩy mạnh các chiến dịch nhằm gây bất ổn từ bên trong Ukraine. Các vụ ám sát nhân vật chính trị và quân sự, như cựu Chủ tịch Quốc hội Andriy Parubiy tại Lviv hay Đại tá Ivan Voinik tại Kyiv, đều bị cáo buộc do tình báo Nga dàn dựng.

Tuy nhiên, Ukraine cũng tiến hành phản công mạnh mẽ. Theo tổ chức ACLED, từ năm 2022 Ukraine đã thực hiện hơn 120 vụ ám sát hoặc âm mưu ám sát các mục tiêu Nga tại vùng lãnh thổ bị chiếm đóng và ngay trong lãnh thổ Nga — gấp bốn lần so với con số của phía Nga. Các chiến dịch này, từ gài bom xe đến tấn công chính xác, cho thấy khả năng vươn sâu vào lãnh thổ đối phương.

Leo thang vượt ngoài biên giới Ukraine

Cuộc chiến ngầm đã lan rộng ra ngoài Đông Âu. Tháng 7/2024, tình báo quân sự Ukraine bị cáo buộc tham gia phục kích ở Mali khiến 84 lính thuộc công ty quân sự tư nhân Wagner thiệt mạng, dẫn đến cáo buộc từ Nga rằng Kyiv đã mở "mặt trận thứ hai" ở châu Phi. Tháng 10/2025, một cuộc tấn công bằng UAV đã giết chết một quan chức do Nga bổ nhiệm tại Nova Kakhovka, trong khi một vụ ám sát khác cướp đi sinh mạng của một trung tá Nga ở Zaporizhzhia.

Chuyên gia Nichita Gukop từ ACLED lưu ý rằng số vụ ám sát tại Nga trong ba quý đầu năm 2025 đã vượt tổng số hàng năm của ba năm trước, cho thấy cường độ chiến tranh tình báo đang gia tăng. Ít nhất 11 chỉ huy cấp cao của Nga đã bị tiêu diệt từ năm 2022, trong khi nhiều âm mưu ám sát Giám đốc tình báo quân sự Ukraine Kyrylo Budanov của Nga đều thất bại.

Đòn đánh sâu vào lãnh thổ Nga

Ngày 22/10, Ukraine đã phóng UAV tầm xa tấn công các cơ sở công nghiệp trọng yếu sâu trong lãnh thổ Nga. Mục tiêu gồm Nhà máy Cơ khí Saran ở Mordovia — cơ sở quốc phòng sản xuất đạn dược và kíp nổ — và một tổ hợp dầu mỏ lớn ở Dagestan. Nguồn tin Ukraine cho biết các đòn tấn công này đã gây thiệt hại đáng kể, thể hiện khả năng phá vỡ chuỗi cung ứng quốc phòng của Nga từ xa.

Những hành động này nằm trong chiến lược tổng thể của Kyiv, kết hợp kháng chiến quân sự công khai với phá hoại bí mật, nhằm làm suy yếu nỗ lực chiến tranh của Nga trên nhiều mặt trận. Các quan chức Ukraine, như cựu chỉ huy đặc nhiệm Roman Kostenko, cho biết sẽ mô phỏng các chiến dịch ám sát kiểu Israel và có thể duy trì trong nhiều thập kỷ.

Kết luận: Cuộc chiến đa mặt trận

Các lệnh trừng phạt mới của Mỹ và EU, cùng với chiến dịch ngầm không ngừng nghỉ của Ukraine, cho thấy đây là cuộc xung đột đa chiều, kết hợp chiến tranh kinh tế, tình báo và quân sự truyền thống. Việc Zelensky coi trừng phạt là con đường dẫn tới hòa bình phản ánh niềm tin vào áp lực bền bỉ, trong khi cuộc chiến ngầm chứng minh rằng tương lai Ukraine được quyết định không chỉ trên chiến trường mà còn trong các phòng họp, con hẻm và những khu vực xa xôi trên thế giới.

Khi bàn cờ địa chính trị tiếp tục thay đổi, câu hỏi đặt ra là liệu chiến lược tổng hợp này có thể buộc Moscow chấp nhận ngừng bắn thực sự hay sẽ kéo dài một cuộc đối đầu toàn cầu hóa, định hình lại bản chất chiến tranh hiện đại.