Trong một diễn biến đầy kịch tính gây chấn động chính trường quốc tế, Tổng thống Donald Trump đã đưa ra một trong những động thái cứng rắn nhất từ trước đến nay đối với Nga. Sau cuộc họp cấp cao tại Nhà Trắng ngày 22 tháng 10, ông Trump quyết định áp đặt các biện pháp trừng phạt nhắm vào ngành dầu mỏ của Nga, đánh dấu bước leo thang đáng kể trong căng thẳng Mỹ - Nga.

Cuộc họp thay đổi cục diện

Theo tạp chí Phố World, ông Trump đã triệu tập các cố vấn cấp cao tại Phòng Bầu dục để thảo luận về bước đi mà ông mô tả là mạnh mẽ nhất từ trước đến nay đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ngoại trưởng Marco Jubio và Bộ trưởng Chiến tranh Pete Hexet đều đồng ý với hướng đi này. Trước đó cùng ngày, ông cũng gặp Bộ trưởng Tài chính Scott Besten và yêu cầu chuẩn bị loạt biện pháp trừng phạt nhắm thẳng vào lĩnh vực năng lượng của Nga.

Ông Trump nói với báo giới rằng quyết định này đã được cân nhắc từ lâu. Trong nhiều tháng, ông trì hoãn thực hiện vì hy vọng có thể trực tiếp đàm phán với ông Putin để chấm dứt xung đột, bất chấp sự thất vọng ngày càng lớn từ châu Âu. Tuy nhiên, sự kiên nhẫn đã cạn khi ông nhận ra Mỹ đang phải chạy theo các bước đi của Nga thay vì chủ động định hình tình hình.

Hệ quả từ việc hủy hội nghị thượng đỉnh

Chỉ vài giờ sau khi ông Trump hủy kế hoạch gặp ông Putin tại Budapest, gọi đó là lãng phí thời gian, Nga đã tiến hành một đợt tấn công mới bằng tên lửa và máy bay không người lái vào Ukraina. Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky cho rằng hành động này chứng tỏ Nga chưa chịu đủ áp lực từ bên ngoài để ngồi vào bàn đàm phán.

Ông Trump tin rằng thành công gần đây của ông trong việc làm trung gian cho lệnh ngừng bắn ở Gaza có thể tạo động lực để giải quyết xung đột Ukraina. Tuy nhiên, Nga vẫn không bị lay chuyển bởi các nỗ lực ngoại giao của ông. Giới chức Mỹ tiết lộ rằng các gói trừng phạt đã được chuẩn bị từ nhiều tháng trước để sẵn sàng cho tình huống ông Trump quyết định hành động. Trong ba phương án được trình lên—trừng phạt trực tiếp vào ngành công nghiệp và lãnh đạo Nga, trừng phạt vừa phải vào ngành năng lượng, và biện pháp nhẹ hơn—ông Trump chọn phương án vừa phải.

Trừng phạt như công cụ hòa bình

Một quan chức cấp cao Nhà Trắng cho biết mục tiêu cuối cùng của ông Trump là chấm dứt xung đột, và các biện pháp trừng phạt nhằm khuyến khích Nga tham gia đàm phán hòa bình. Ngoại trưởng Jubio nhấn mạnh rằng trừng phạt không thay đổi mục tiêu chính của Mỹ là đưa Moskva trở lại bàn đàm phán. Ông lưu ý rằng ông Trump đã nhiều lần cảnh báo sẽ hành động nếu tiến trình hòa bình không đạt được tiến triển.

Căng thẳng giữa ông Trump và ông Putin đã bộc lộ từ hội nghị thượng đỉnh NATO tháng 6, khi ông Trump chỉ trích việc Nga từ chối chấm dứt xung đột. Các cuộc điện đàm sau đó giữa hai nhà lãnh đạo trở nên ngắn hơn và kém thân thiện hơn, báo hiệu mối quan hệ đang xấu đi.

Những công cụ gây áp lực khác

Ông Trump vẫn còn nhiều lựa chọn gây áp lực lên Nga, bao gồm cung cấp tên lửa hành trình Tomahawk cho Ukraina, áp đặt trừng phạt thứ cấp đối với các công ty hợp tác với tập đoàn dầu mỏ Nga, hoặc nhắm vào "đội tàu trong bóng tối" của Nga. Cựu đặc phái viên tại Ukraina, ông C. Wonker, cho rằng việc ông Trump chưa sử dụng các công cụ này phản ánh mong muốn thực sự đạt được thỏa thuận với ông Putin, dù sự thất vọng đang gia tăng.

Ông Putin thừa nhận các lệnh trừng phạt có thể gây thiệt hại cho kinh tế Nga, nhưng khẳng định không quốc gia tự trọng nào hành động dưới áp lực. Quan điểm này cho thấy thách thức trong chiến lược của Mỹ: vừa trừng phạt, vừa tạo điều kiện cho đàm phán.

Căng thẳng gia tăng với Pháp

Ngày 23 tháng 10, Đại sứ quán Nga tại Paris đã chỉ trích mạnh mẽ phát biểu của Tổng tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Pháp Fabian Mandon, người kêu gọi quân đội chuẩn bị cho khả năng đối đầu với Nga trong vòng 3-4 năm tới. Đại sứ quán trấn an rằng Nga không có ý định tấn công Pháp hay bất kỳ quốc gia EU nào, đồng thời cho rằng phát biểu này cho thấy ai mới thực sự khởi xướng xung đột.

Phía Nga cáo buộc tướng Mandon lợi dụng mối đe dọa Nga để biện minh cho việc tăng chi tiêu quốc phòng, cắt giảm ngân sách xã hội và tăng gánh nặng thuế cho dân thường. Nga cho rằng chi tiêu quân sự kéo dài, bao gồm việc trang bị vũ khí cho Ukraina, sẽ chỉ làm trầm trọng thêm thương vong và cản trở nỗ lực hòa bình.

Quan điểm của Moskva về chính sách Pháp

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cảnh báo Pháp đang cố tình chuẩn bị cho một cuộc đối đầu lâu dài với Moskva, nhằm leo thang xung đột Ukraina. Bà chỉ trích Paris vì tập trung vào tham vọng quân sự thay vì giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội trong nước, đồng thời nhắc đến các khoản cắt giảm chi tiêu xã hội chưa từng có.

Bà Zakharova cũng bình luận về thông tin ngân hàng đầu tư quốc gia Pháp khởi động sáng kiến huy động vốn công để hỗ trợ tổ hợp công nghiệp quân sự, cho rằng đây là một phần của chính sách quân sự hóa nền kinh tế.

Kết luận

Quyết định của ông Trump đánh dấu bước ngoặt trong quan hệ Mỹ - Nga, đồng thời gắn liền với bối cảnh an ninh châu Âu rộng lớn hơn. Dù trừng phạt nhằm thúc đẩy Moskva đàm phán, hiệu quả của chúng vẫn chưa rõ ràng trong bối cảnh Nga kiên quyết và châu Âu ngày càng quân sự hóa lập trường. Tình hình đặt ra thách thức cân bằng giữa áp lực và ngoại giao, yếu tố sẽ định hình giai đoạn tiếp theo của cuộc đối đầu địa chính trị này.