Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang thay đổi mạnh mẽ, các hộ kinh doanh từ lâu đã hoạt động theo phương pháp thuế khoán. Dù đơn giản, cách tính này ngày càng bộc lộ nhiều hạn chế về tính công bằng và minh bạch. Từ ngày 1/5 năm sau, các hộ sẽ phải chuyển sang mô hình thuế kê khai hoặc đăng ký thành doanh nghiệp nhỏ và vừa để hưởng ưu đãi thuế theo quy định hiện hành. Đây là một bước ngoặt trong quá trình hiện đại hóa quản lý thuế, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững khu vực kinh tế tư nhân.

Nhu cầu thay đổi

Phương pháp thuế khoán bị phê phán vì thiếu tính chính xác. Nhiều hộ kinh doanh vẫn hoạt động dựa vào kinh nghiệm, chưa có hệ thống kế toán bài bản, dẫn đến khó khăn trong việc báo cáo chính xác. Không có hồ sơ tài chính rõ ràng, cơ quan thuế khó áp dụng các công cụ hiện đại như hóa đơn điện tử hay dịch vụ thuế trực tuyến. Sự chênh lệch này giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp chính thức gây ra nhiều bất cập và cản trở tiến trình số hóa.

Nhận thấy những thách thức này, Cục Thuế đã triển khai kế hoạch 60 ngày cao điểm từ 1/11 đến 30/12 nhằm hỗ trợ chuyển đổi. Kế hoạch tập trung vào các địa bàn có nhiều hộ khoán như chợ truyền thống, phố thương mại, khu vực có nhiều hộ kinh doanh lưu trú. Ngành thuế tổ chức hỗ trợ trực tiếp và trực tuyến, phối hợp với chính quyền địa phương lập các điểm hỗ trợ lưu động, giải đáp mọi thắc mắc kịp thời.

Biện pháp hỗ trợ và minh bạch

Một điểm hấp dẫn của mô hình kê khai là minh bạch. Việc đăng ký kê khai thuế điện tử được thực hiện miễn phí, không thu thêm lệ phí hay yêu cầu mua phần mềm. Quy trình được thống nhất trên toàn địa bàn với hướng dẫn công khai, giúp hộ kinh doanh dễ dàng thực hiện. Những vấn đề phức tạp về chính sách hay lỗi kỹ thuật sẽ được chuyển lên cấp tỉnh hoặc Cục Thuế để xử lý.

Chủ hộ như bà Phạm Thị Quyên đã sớm chuyển đổi từ hai năm trước khi hóa đơn điện tử ra đời, nhận thấy dữ liệu minh bạch sẽ có lợi cho hoạt động kinh doanh. Với thuế khoán, dù doanh thu giảm vẫn phải nộp thuế cố định, gây áp lực tài chính. Thuế kê khai cho phép điều chỉnh nghĩa vụ thuế theo thu nhập thực tế, tránh đóng thuế không cần thiết.

Vượt qua khó khăn ban đầu

Chuyển sang kê khai đòi hỏi thay đổi thói quen. Nhiều người thấy khó khi từ ghi chép thủ công sang kế toán kỷ luật. Một số lo ngại minh bạch sẽ dẫn đến đóng thuế cao hơn hoặc lộ thông tin tài chính cho gia đình. Bà Quyên nêu ba trở ngại chính: ngại thay đổi, sợ tăng thuế, và ngại để người thân biết thu nhập thực.

Tuy nhiên, khi vượt qua những rào cản này, lợi ích rất rõ ràng. Thuế kê khai giúp theo dõi doanh thu, chi phí chính xác, phần mềm hỗ trợ tính toán nhanh chóng, giảm áp lực tinh thần. Chị Đỗ Thị Bích cho biết hóa đơn điện tử giúp chị biết rõ lãi lỗ, đồng thời thu hút thêm khách hàng nhờ hoạt động minh bạch, chuyên nghiệp.

Bước tiến hướng tới phát triển bền vững

Việc chuyển từ thuế khoán sang thuế kê khai không chỉ là thay đổi thủ tục mà còn là bước tiến đưa hộ kinh doanh vào nền kinh tế chính thức. Với hỗ trợ, đào tạo và công nghệ phù hợp, các hộ sẽ nâng cao hiệu quả, tạo niềm tin với khách hàng và đóng góp tích cực hơn cho phát triển kinh tế quốc gia. Khi ngày càng nhiều chủ hộ nhận thấy lợi ích của minh bạch và báo cáo chính xác, mô hình kê khai sẽ trở thành chuẩn mực mới, phù hợp với thông lệ kinh doanh toàn cầu.