Trong một động thái thu hút sự chú ý lớn từ giới kinh tế châu Á, Hoa Kỳ và Việt Nam đã đạt được đồng thuận mang tính bước ngoặt về một hiệp định thương mại có đi có lại, công bằng và cân bằng. Được công bố vào sáng Chủ nhật từ Nhà Trắng, thỏa thuận này mở ra một chương mới trong quan hệ thương mại song phương, với khung thuế quan từ 0% đến 20%, thay thế cho các rào cản cao trước đây.

Khung thuế quan mới

Điểm nổi bật nhất của thỏa thuận là tính linh hoạt trong khung thuế 0–20%. Hoa Kỳ giữ nguyên mức trần 20% nhưng cho phép áp dụng thuế 0% đối với các sản phẩm Việt Nam đủ tiêu chuẩn về an toàn, khí thải và xuất xứ rõ ràng, loại trừ hàng trung chuyển từ nước thứ ba. Cách tiếp cận này khuyến khích doanh nghiệp Việt nâng cao tính minh bạch, truy xuất nguồn gốc và tuân thủ chuẩn mực quốc tế, từ đó gia tăng sức cạnh tranh tại thị trường Mỹ.

Năm ngoái, thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đạt mức kỷ lục 123 tỷ USD, chủ yếu nhờ xuất khẩu mạnh các mặt hàng dệt may, da giày, điện tử và đồ gỗ. Trước đây, thặng dư lớn này từng khiến Việt Nam đối mặt nguy cơ bị áp thêm thuế, khi cựu Tổng thống Donald Trump áp thuế 20% với nhiều hàng hóa Việt và 40% với hàng trung chuyển. Thỏa thuận mới đã biến cách tiếp cận mang tính trừng phạt đó thành cơ hội giảm thuế có cấu trúc.

Cơ hội cho các ngành hàng Việt Nam

Với Việt Nam, thỏa thuận mở ra hai cơ hội lớn. Thứ nhất, các ngành xuất khẩu chủ lực như điện tử, dệt may, đồ gỗ, nông sản chế biến sẽ dễ dàng tiếp cận thị trường Mỹ hơn. Thứ hai, doanh nghiệp nội địa buộc phải nâng cấp quy trình sản xuất để đáp ứng chuẩn quốc tế, giảm rủi ro khi tham gia các hiệp định thương mại khác.

Mỹ ghi nhận việc Việt Nam chấp thuận tiêu chuẩn khí thải của Hoa Kỳ cho xe nhập khẩu và đơn giản hóa thủ tục phê duyệt thiết bị y tế, dược phẩm. Sự đồng thuận này phản ánh tầm nhìn song hành: Việt Nam muốn thu hút hàng công nghệ cao, trong khi Mỹ muốn tăng xuất khẩu các sản phẩm giá trị gia tăng lớn.

Chiến lược và chính trị

Về chính trị, thông điệp công bằng và cân bằng cho thấy Washington coi Việt Nam là đối tác trong chuỗi cung ứng bền vững, không phải đối thủ thương mại. Hoa Kỳ đang tái cấu trúc mạng lưới sản xuất sau đại dịch, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao, năng lượng sạch và khoáng sản chiến lược. Hợp tác với Việt Nam giúp giảm phụ thuộc vào Trung Quốc và củng cố vị thế chiến lược tại Đông Nam Á.

Cam kết tuân thủ các hiệp ước sở hữu trí tuệ quốc tế của Việt Nam cũng trấn an các tập đoàn công nghệ, dược phẩm và giải trí Mỹ. Điều này có thể tạo làn sóng đầu tư mới vào công nghệ, y tế và sáng tạo nội dung – những ngành trụ cột của kinh tế số toàn cầu.

Tác động kinh tế dài hạn

Doanh nghiệp Việt sẽ hưởng lợi khi hàng "Made in Vietnam" thâm nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng Mỹ, từ linh kiện, điện tử đến nông sản sạch, cà phê, thủy sản. Về lâu dài, thỏa thuận đặt nền móng cho khuôn khổ thương mại song phương rộng hơn, không chỉ giảm thuế mà còn xử lý rào cản phi thuế quan như kiểm định, chứng nhận, thủ tục hải quan. Việc hài hòa các quy trình này có thể tiết kiệm hàng tỷ USD chi phí thương mại mỗi năm.

Về tài chính, xuất khẩu thuận lợi hơn đồng nghĩa với lượng ngoại tệ tăng, hỗ trợ cán cân thanh toán và ổn định đồng Việt trong bối cảnh nhiều nền kinh tế mới nổi chịu áp lực mất giá do đồng USD mạnh.

Phản ứng thị trường và đầu tư

Thỏa thuận là bước tiếp theo trong hơn một thập kỷ hợp tác kể từ khi hai nước nâng cấp quan hệ đối tác toàn diện. Tâm lý nhà đầu tư tích cực, cổ phiếu dệt may, gỗ, thủy sản, logistics được kỳ vọng hưởng lợi. Nhiều chuyên gia dự đoán nếu thuế 0% áp dụng cho các mặt hàng mũi nhọn như điện tử, linh kiện, máy tính, hàng tiêu dùng công nghiệp, xuất khẩu Việt sang Mỹ có thể tăng thêm 10–15 tỷ USD mỗi năm.

Thỏa thuận cũng nằm trong chiến lược tái định hình chính sách thương mại châu Á của Washington, song song với các hiệp định cùng Thái Lan, Malaysia, Campuchia và mở rộng sang khoáng sản đất hiếm. Trong vòng cung thương mại mới bao quanh Trung Quốc, Việt Nam được xem là trung tâm sản xuất ổn định và đáng tin cậy nhất.

Kết luận

Từ góc độ kinh doanh và chiến lược, đây là bước ngoặt. Thỏa thuận không chỉ giảm thuế, tăng lợi nhuận xuất khẩu mà còn định vị lại vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu, trở thành cầu nối giữa kinh tế Đông Nam Á và thị trường Mỹ. Nhà đầu tư cần theo dõi danh mục sản phẩm được giảm thuế 0% để xác định nhóm hưởng lợi trực tiếp. Trong nửa cuối 2025 và 2026, các ngành có khả năng bứt phá gồm điện tử, công nghệ cao, dệt may bền vững, chế biến nông sản và hàng tiêu dùng xanh.

Nếu triển khai hiệu quả, thỏa thuận có thể tạo cú hích lớn cho xuất khẩu, việc làm và tăng trưởng GDP trong hai năm tới. Đây vừa là biểu tượng vừa là công cụ thực tế cho kỷ nguyên mới của thương mại Việt – Mỹ, cân bằng lợi ích và trách nhiệm, đưa Việt Nam thành điểm đến kép vừa sản xuất vừa trung chuyển chiến lược trong chuỗi toàn cầu hậu Covid và hậu căng thẳng thương mại.