Lần đầu tiên trong vòng một thập kỷ, xe điện bị loại khỏi danh sách các ngành chiến lược của Trung Quốc, đánh dấu sự thay đổi đáng kể trong chính sách của quốc gia vốn được coi là trung tâm sản xuất xe điện toàn cầu. Quyết định này diễn ra trong bối cảnh thị trường nội địa đang đối mặt với nhiều thách thức, khi tình trạng dư cung và trợ cấp mạnh tay đã kích hoạt một cuộc chiến giá khốc liệt.

Dư cung và áp lực cạnh tranh

Ngành xe điện Trung Quốc đã đạt vị thế dẫn đầu toàn cầu, sản xuất hai trong ba chiếc xe điện trên thế giới. Được hậu thuẫn bởi hơn 143 tỷ USD đầu tư từ chính phủ và khu vực tư nhân, ngành này đã xây dựng mạng lưới sản xuất và phân phối rộng khắp. Tuy nhiên, nhu cầu trong nước không theo kịp tốc độ mở rộng. Dư cung cùng với việc giảm giá sâu do trợ cấp đã làm giảm lợi nhuận và sức cạnh tranh. Hiện tượng này được gọi là "cạnh tranh thoái hóa", khiến hơn 40% đại lý xe điện thua lỗ hoặc đóng cửa, với 1.000 cửa hàng ngừng hoạt động chỉ trong nửa đầu năm.

Chuyển hướng sang công nghệ mới nổi

Trong dự thảo Kế hoạch 5 năm lần thứ 15, Bắc Kinh đã xác định các lĩnh vực công nghệ mũi nhọn mới gồm máy tính lượng tử, công nghệ sinh học, năng lượng nhiệt hạch, năng lượng hydro, giao diện não - máy tính, trí tuệ nhân tạo hiện thân và truyền thông di động 6G. Đây là các ngành then chốt giúp Trung Quốc duy trì lợi thế công nghiệp và tự chủ công nghệ, với mục tiêu cạnh tranh trực tiếp với Mỹ và châu Âu. Các khoản đầu tư sẽ dựa vào chuỗi cung ứng nội địa và khu vực tư nhân năng động.

Tác động và triển vọng

Chiến lược mới này phản ánh cách tiếp cận dài hạn từng giúp ngành xe điện đạt vị thế hiện nay. Bằng cách chuyển trợ cấp và hỗ trợ chính sách sang các lĩnh vực mới, Trung Quốc kỳ vọng sẽ tạo ra các ngành công nghiệp có thể đóng góp lớn cho GDP. Dự báo cho thấy các ngành chiến lược này có thể tạo ra từ 7 đến 9 nghìn tỷ USD trong một thập kỷ, chiếm gần một nửa tổng sản lượng kinh tế. Dù kế hoạch chính thức sẽ công bố tại kỳ họp Lưỡng hội năm tới, bản dự thảo đã cho thấy quyết tâm kết hợp đổi mới công nghệ với tăng trưởng tiêu dùng nội địa. Đây là bước đi thực dụng nhằm ứng phó tình trạng bão hòa của thị trường xe điện, đồng thời chuẩn bị cho làn sóng chuyển đổi công nghiệp tiếp theo.