Trong bối cảnh thương mại và địa chính trị Đông Nam Á biến động mạnh, Campuchia đang đối diện với thử thách chưa từng có. Nền kinh tế vốn phụ thuộc vào hàng hóa qua Thái Lan nay bị gián đoạn nghiêm trọng khi nước này siết chặt hoạt động tại các cửa khẩu. Hệ quả là doanh nghiệp Campuchia đối mặt với tình trạng đình trệ, chi phí tăng cao và niềm tin nhà đầu tư suy giảm.

Khủng hoảng chuỗi cung ứng của Campuchia

Trong nhiều năm, Campuchia duy trì mối quan hệ thương mại vững chắc với Thái Lan, kim ngạch xuất khẩu song phương đạt khoảng 4,7 tỷ USD mỗi năm. Các mặt hàng chủ lực như nhiên liệu, vật liệu xây dựng, điện năng, hàng tiêu dùng và thiết bị số được vận chuyển ổn định. Tuy nhiên, từ tháng 7/2025, căng thẳng biên giới khiến Thái Lan hạ cấp quan hệ ngoại giao và áp đặt biện pháp hạn chế nghiêm ngặt. Thời gian lưu trú rút ngắn, giờ thông quan giảm mạnh khiến hàng nghìn container ùn ứ, buộc doanh nghiệp Thái tại Campuchia phải tạm dừng dự án hoặc tăng dự trữ. Chi phí logistic leo thang kéo giá hàng hóa tăng, sản xuất công nghiệp chậm lại.

Khủng hoảng lan sang lĩnh vực tài chính, người dân đổ xô rút tiền, thanh khoản nội địa bị thắt chặt. Các tổ chức quốc tế dự báo tăng trưởng GDP Campuchia năm 2025 chỉ đạt 4,8%, thấp hơn mục tiêu.

Bước đi hạ tầng chiến lược của Việt Nam

Giữa lúc đó, Việt Nam khánh thành ICD Tân Cảng Mộc Bài tại Tây Ninh, dự án 550 tỷ đồng kết nối trực tiếp Việt Nam–Campuchia. Trên diện tích 16,5 ha, cảng cạn này có đầy đủ chức năng hải quan, kho bãi, kho lạnh, gom hàng lẻ. Hoạt động như một cảng biển trên đất liền, ICD xử lý hàng nghìn container mỗi ngày, giảm áp lực cửa khẩu.

Hàng hóa từ Phnom Penh có thể thông quan tại Mộc Bài rồi đưa thẳng tới cảng nước sâu Cái Mép–Thị Vải, rút ngắn 3–5 ngày vận chuyển và giảm 15–20% chi phí logistic. Các ngành xuất khẩu chủ lực như gạo, hạt điều, hồ tiêu, sắn, cao su, dệt may, linh kiện điện tử sẽ được hưởng lợi.

Thay đổi cục diện thương mại khu vực

ICD Mộc Bài không chỉ giải tỏa khủng hoảng của Campuchia mà còn tạo hệ sinh thái logistic hiện đại dọc biên giới, mở cơ hội xuất khẩu nông thủy sản tươi sống sang ASEAN, Trung Đông, châu Âu. Nằm trong chiến lược Hành lang kinh tế Đông–Tây, dự án đưa Việt Nam trở thành trung tâm điều tiết thương mại tiểu vùng Mê Công. Với mục tiêu thương mại song phương đạt 15 tỷ USD năm 2027 và 20 tỷ USD năm 2030, ICD Tân Cảng Mộc Bài là phép thử cho năng lực phối hợp và tầm nhìn chiến lược của hai quốc gia.