Năm 2025, thị trường vàng toàn cầu chứng kiến cú lao dốc mạnh nhất trong hơn một thập kỷ, khiến giới tài chính chấn động. Thế nhưng, thay vì hoảng loạn, hàng triệu nhà đầu tư nhỏ lẻ lại ồ ạt mua vào, biến đợt giảm giá thành một cuộc săn vàng lịch sử. Nghịch lý này đặt ra câu hỏi: đây là cơ hội vàng hay chiếc bẫy nguy hiểm?

Phản ứng bất thường của nhà đầu tư

Ngày 21/10, giá vàng giảm 6,3% chỉ trong một phiên – mức giảm mạnh nhất kể từ năm 2013. Các nhà giao dịch chuyên nghiệp, vốn đã dự báo trước một đợt điều chỉnh, coi đây là bước hạ nhiệt cần thiết sau 9 tuần tăng liên tiếp. Ngược lại, nhà đầu tư cá nhân từ Bangkok tới New York lại coi đây là thời điểm vàng để mua giá rẻ. Tại khu Chinatown Bangkok, bà Sunisa Costason, công nhân dệt, đã dồn toàn bộ tiền tiết kiệm vào vàng, tin rằng đây vẫn là khoản đầu tư an toàn nhất. Cảnh tượng tương tự diễn ra ở Singapore, Mỹ và Tokyo, khi các đại lý vàng quá tải vì nhu cầu.

Động lực sâu xa phía sau cơn sốt

Chuyên gia chỉ ra ba yếu tố chính thúc đẩy làn sóng này: chiến lược tích trữ của ngân hàng trung ương, tâm lý bất an của nhà đầu tư và sức hút văn hóa của vàng. Từ sau khi phương Tây phong tỏa tài sản bằng USD của Nga năm 2022, các quốc gia như Trung Quốc, Ba Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ đẩy mạnh mua vàng để đa dạng hóa dự trữ. Với cá nhân, lo ngại lạm phát, nợ công và chính sách chi tiêu thiếu kiểm soát khiến tài sản hữu hình trở nên hấp dẫn hơn. Năm 2025, giá vàng tăng 66% đã kích hoạt hiệu ứng FOMO, với tỷ lệ người mua áp đảo người bán tới 10/1 ở một số thị trường.

Biến động ngắn hạn và chiến lược dài hạn

Dù sự hưng phấn của nhà đầu tư nhỏ lẻ gia tăng, giới phân tích cảnh báo vàng là công cụ phòng vệ dài hạn, không phải kênh lướt sóng. Lịch sử cho thấy vàng thường giảm ở giai đoạn đầu khủng hoảng khi nhà đầu tư gom tiền mặt, rồi phục hồi khi ngân hàng trung ương hạ lãi suất và danh mục được tái cân bằng. Tuy nhiên, quá trình hồi phục có thể kéo dài – như sau đỉnh 1.921 USD năm 2011, vàng mất 9 năm mới quay lại mức đó. Đợt điều chỉnh hiện tại, chủ yếu do chốt lời, được coi là cần thiết để duy trì chu kỳ tăng. Trong bối cảnh bất ổn kinh tế và địa chính trị vẫn cao, vai trò trú ẩn của vàng vẫn nguyên vẹn, nhưng sự kiên nhẫn và thận trọng là điều không thể thiếu.

Cú sập vàng 2025 vì thế vừa là lời nhắc nhở về sự khó lường của thị trường, vừa là phép thử cho bản lĩnh nhà đầu tư. Liệu đây sẽ là bàn đạp cho đà tăng mới hay lời cảnh báo chống lại tâm lý bầy đàn sẽ phụ thuộc vào sự cân bằng giữa cảm xúc và chiến lược.