Trong bối cảnh địa chính trị biến động nhanh chóng, Nga vừa công bố những bước tiến quân sự đáng kể tại Ukraine đồng thời cử một đặc phái viên cấp cao sang Mỹ giữa lúc Tổng thống Donald Trump áp đặt lệnh trừng phạt mới. Diễn biến song song này cho thấy sự phức tạp của cuộc xung đột và mối liên hệ chặt chẽ giữa các động thái quân sự và ngoại giao.

Nga tiến quân trên mặt trận Ukraine

Ngày 24 tháng 10, Bộ Quốc phòng Nga thông báo đạt tiến triển ở các khu vực Kharkov và Donetsk. Theo tuyên bố chính thức, lực lượng Nga đã kiểm soát Bogopka ở Kharkov và Phan Vo Jilah Honda tại tỉnh Dnipropetrovsk. Các đơn vị trung tâm chiếm Promin thuộc Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng. Những bước tiến này, đạt được qua các đợt tấn công liên tục, giúp Nga lập bàn đạp ở bờ tây sông Yanchu, tạo điều kiện cho các chiến dịch tiếp theo hướng tới Dnipropetrovsk.

Bộ Quốc phòng cho biết các đơn vị Nga đã loại bỏ hàng nghìn binh sĩ Ukraine trên nhiều hướng trong tuần qua. Các nhóm tác chiến phía tây, nam, đông và bắc báo cáo số lượng thương vong cao của đối phương, cùng với việc phá hủy xe tăng, xe bọc thép, pháo binh và nhiều khí tài khác. Nga cũng tiến hành các đợt tấn công quy mô lớn vào cơ sở công nghiệp quốc phòng, hạ tầng giao thông và năng lượng của Ukraine, coi đây là hành động đáp trả các cuộc tấn công vào mục tiêu dân sự ở Nga.

Sứ mệnh ngoại giao giữa vòng vây trừng phạt

Song song với chiến sự, Moscow đã nhanh chóng cử ông Kiril Demichev, người đứng đầu Quỹ Đầu tư Trực tiếp Nga và là đặc phái viên của Tổng thống về hợp tác kinh tế đối ngoại, sang Mỹ. Nhiệm vụ của ông là thảo luận với các quan chức Mỹ về tương lai quan hệ song phương. Cuộc gặp với đặc phái viên Tổng thống Mỹ Steve Wkov dự kiến diễn ra tại Miami vào ngày 25 tháng 10. Ông Demichev nhấn mạnh phần lớn các cuộc trao đổi sẽ diễn ra kín, tập trung vào việc duy trì đối thoại trên cơ sở tôn trọng lợi ích quốc gia.

Động thái này diễn ra ngay sau khi ông Trump công bố lệnh trừng phạt mới nhắm vào hai tập đoàn dầu khí lớn của Nga là Rosneft và Lukoil cùng hàng chục công ty con. Ông Demichev cho rằng các lệnh trừng phạt hầu như không ảnh hưởng tới kinh tế Nga nhưng lại khiến giá năng lượng tăng đối với người tiêu dùng Mỹ. Ông cảnh báo giá dầu, vốn đã tăng sau lệnh trừng phạt, sẽ tiếp tục leo thang và có thể gây khó khăn chính trị cho Washington.

Tác động của lệnh trừng phạt Mỹ và EU

Chế độ trừng phạt không chỉ đến từ Washington. Liên minh châu Âu đã thông qua gói trừng phạt thứ 19 đối với Moscow, bao gồm cấm giao dịch với một số ngân hàng Nga, hạn chế xuất khẩu nhiều loại hàng hóa châu Âu, cấm mua khí tự nhiên hóa lỏng LNG và hạn chế dịch vụ du lịch cho công dân châu Âu tới Nga. EU cũng áp dụng biện pháp với các tàu chở dầu Nga bán theo giá thị trường, bất chấp nỗ lực áp giá trần của G7, đồng thời đưa hơn 60 cá nhân và tổ chức Nga vào danh sách đen.

Tổng thống Vladimir Putin đáp trả mạnh mẽ, khẳng định Nga sẽ không bao giờ khuất phục trước áp lực nước ngoài. Ông cảnh báo việc gián đoạn xuất khẩu, đặc biệt là dầu mỏ, sẽ khiến giá tăng mạnh trên toàn cầu, kể cả tại các trạm xăng ở Mỹ, từ đó tác động tới chính trị nội bộ Mỹ. Đây là cách Moscow định hình câu chuyện rằng các lệnh trừng phạt sẽ phản tác dụng đối với phương Tây.

Đổ vỡ kế hoạch thượng đỉnh Mỹ-Nga

Chỉ vài ngày trước, ông Trump kết thúc cuộc điện đàm với ông Putin với niềm tin hai bên đã đạt đủ tiến triển để tổ chức hội nghị thượng đỉnh trực tiếp tại Budapest. Tuy nhiên, chỉ sau năm ngày, cuộc gặp bị hủy bỏ và lệnh trừng phạt được ban hành – đây là biện pháp trừng phạt đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump. Giới chức Mỹ cho biết nguyên nhân là lập trường cứng rắn của ông Putin về Ukraine, đòi Kyiv chấp nhận các điều kiện tối đa và từ chối ngừng bắn ngay lập tức.

Ông Trump công khai nói rằng thời điểm không phù hợp và ông nghi ngờ khả năng đạt kết quả từ cuộc gặp. Các đồng minh châu Âu hoan nghênh quyết định này, trong khi Moscow chỉ trích là thiếu xây dựng. Đây là bước leo thang đáng kể trong cách tiếp cận của ông Trump sau nhiều tháng đe dọa nhưng chưa hành động.

Hệ quả chiến lược và chính trị

Sự kết hợp giữa tiến triển trên chiến trường và nỗ lực ngoại giao cho thấy chiến lược tính toán của Moscow. Những bước tiến quân sự củng cố vị thế đàm phán, trong khi các động thái ngoại giao nhằm thử thách quyết tâm của Washington và đồng minh. Sứ mệnh của ông Demichev, bất chấp lệnh trừng phạt, thể hiện mong muốn duy trì kênh liên lạc, có thể nhằm khai thác những chia rẽ hoặc áp lực kinh tế ở phương Tây.

Với Mỹ, việc chuyển từ kế hoạch đối thoại sang biện pháp trừng phạt phản ánh sự biến động trong quan hệ với Nga dưới thời ông Trump. Liệu đây là sự thay đổi lâu dài hay chỉ là giai đoạn tạm thời vẫn chưa rõ. Giới quan sát lưu ý lập trường của ông Trump đối với ông Putin thường xuyên thay đổi, tùy thuộc vào tương tác trực tiếp và diễn biến địa chính trị.

Kết luận

Khi Nga củng cố chiến thắng ở Ukraine và đối phó với lệnh trừng phạt gia tăng, những tuần tới sẽ là phép thử cho cả động lực quân sự lẫn hiệu quả của ngoại giao. Với Washington và các đồng minh, thách thức là cân bằng giữa áp lực và khả năng đối thoại, đồng thời kiểm soát tác động kinh tế trong nước từ thị trường năng lượng biến động. Tình hình hiện tại nhắc nhở rằng trong chính trị quốc tế, hành động quân sự và thương lượng ngoại giao hiếm khi tách biệt – chúng là những sợi chỉ đan xen trong cùng một tấm vải phức tạp, được dệt nên từng ngày.