Cuộc xung đột đang diễn ra ở miền đông Ukraina đã bước vào giai đoạn then chốt, khi xuất hiện những báo cáo về các bước tiến đáng kể của Nga và áp lực ngày càng gia tăng lên các vị trí phòng thủ của Ukraina. Những diễn biến mới đây cho thấy trận chiến giành Pokrovsk và các khu vực lân cận ở vùng Donbas đang leo thang, với cả hai bên đưa ra những tường thuật trái ngược về tình hình thực địa.

Gọng kìm của Nga và việc binh sĩ Ukraina đầu hàng

Theo truyền thông nhà nước Nga, đoạn video do Bộ Quốc phòng Nga công bố ngày 1/11 cho thấy binh sĩ Ukraina bị bao vây tại Krasnom Pogrop, vùng Donetsk, đã bắt đầu hạ vũ khí đầu hàng. Hai binh sĩ Ukraina bị bắt, Veslab Gravenko và Stanislab Tchenko, xuất hiện trong video mô tả điều kiện khắc nghiệt trong vòng vây và lý do họ quyết định đầu hàng. Gravenko cho rằng việc tiếp tục kháng cự là vô nghĩa và kêu gọi những người khác đầu hàng để bảo toàn mạng sống, đồng thời thừa nhận kiệt sức cả về thể chất lẫn tinh thần.

Nga tuyên bố lực lượng của họ đã gần như kiểm soát toàn bộ Donbas, trong khi Ukraina chỉ còn giữ khoảng 10% diện tích, chủ yếu ở phía tây tỉnh Donetsk. Việc chiếm được Pokrovsk, được truyền thông Nga gọi là “cánh cổng tiến vào Donetsk”, cùng với các hoạt động ở Kostyantynivka sẽ tạo cho Moskva bàn đạp chiến lược để tiến về các thành phố lớn do Ukraina kiểm soát như Kramatorsk và Sloviansk.

Trận chiến Pokrovsk và các khu vực lân cận

Ukraina được cho là đã triển khai lực lượng đặc nhiệm tới Pokrovsk đầu tuần này bằng trực thăng Black Hawk. Tuy nhiên, Nga khẳng định đã tiêu diệt toàn bộ nhóm đặc nhiệm trinh sát này, với tất cả 11 binh sĩ bị loại khỏi vòng chiến đấu. Nga cũng cho biết đã đẩy lùi nỗ lực phá vây của Trung đoàn tiến công biệt lập số 425 Ukraina gần Hirishyne, tây bắc Pokrovsk, siết chặt thêm vòng vây.

Các trận đánh này được đánh giá có ý nghĩa then chốt vì có thể cắt đứt tuyến tiếp tế của Ukraina tới các vị trí phòng thủ trọng yếu. Tổng tư lệnh quân đội Ukraina Alexander Syrskyi phản bác tuyên bố của Nga, khẳng định lực lượng Ukraina vẫn cố thủ tại Pokrovsk và không hề có tình trạng bao vây hoàn toàn. Ông nhấn mạnh nỗ lực duy trì tuyến hậu cần và mô tả một chiến dịch quy mô lớn nhằm đẩy lùi lực lượng Nga, với sự tham gia của các đơn vị điều khiển máy bay không người lái, lực lượng đặc nhiệm và các nhóm hợp nhất từ tình báo quân sự và cơ quan thực thi pháp luật.

Tầm quan trọng chiến lược và tổn thất quân sự

Tổng thống Volodymyr Zelensky thừa nhận tình hình khó khăn tại Pokrovsk nhưng bác bỏ cáo buộc của Nga rằng thành phố đã bị bao vây. Ông xác nhận một số đơn vị Nga đã áp sát thành phố nhưng nhấn mạnh lực lượng phòng thủ Ukraina đang nỗ lực đẩy lùi. Zelensky cũng tiết lộ Nga đã triển khai khoảng 170.000 binh sĩ tới mặt trận phía đông nhằm tìm kiếm thêm thắng lợi.

Trong khi đó, người đứng đầu cơ quan an ninh Ukraina Vasyl Maliuk cho biết từ đầu năm đến nay Ukraina đã thực hiện hơn 160 vụ tấn công tầm xa thành công vào các cơ sở khai thác và lọc dầu của Nga, làm giảm 20% sản lượng dầu thô nội địa và tạm thời gián đoạn 37% công suất lọc dầu. Ông cũng khẳng định Ukraina đã phá hủy gần một nửa hệ thống phòng không Pantsir tinh vi của Nga và một tên lửa siêu thanh ngay trên đất Nga vào năm ngoái, dù chưa thể xác minh độc lập.

Bác bỏ lệnh ngừng bắn và áp lực chiến tuyến leo thang

Ngày 31/10, Ukraina chính thức bác bỏ đề xuất ngừng bắn 6 giờ của Nga tại khu vực Bakhmut và Kupiansk. Giao tranh được báo cáo đã nổ ra tại Novo Pavlivka, với quân Nga tiến đến vùng ngoại ô phía nam Siversk. Tình hình ở Pokrovsk và Vuhledar được mô tả là ngày càng nguy cấp, với đoạn phim từ UAV Nga cho thấy binh sĩ Ukraina bị tấn công khi rút lui qua các cánh đồng.

Tại Kupiansk, áp lực cũng gia tăng khi bộ binh Nga tiến sâu về phía nam và chiếm các vị trí phía đông sông Oskil. Petro Pavlivka và Kurylivka được cho là sắp sụp đổ, làm trầm trọng thêm tình thế phòng thủ của Ukraina.

Cú sốc lãnh đạo và triển vọng tương lai

Kênh Telegram “Resident” đưa tin Tổng thống Zelensky đã sốc trước báo cáo của Đại tướng Syrskyi, trong đó dự báo 90% khả năng Ukraina sẽ mất Kupiansk, Lyman, Siversk, Kostyantynivka, Pokrovsk, Vuhledar và Huliapole vào tay Nga trước cuối năm. Syrskyi được cho là đã giải thích rằng Ukraina đã mất toàn bộ các lữ đoàn sẵn sàng chiến đấu trong chiến dịch tháng 8/2024, khiến lực lượng dự bị để bảo vệ các thành phố này gần như không còn.

Văn phòng tổng thống Ukraina được cho là đang điều tra nguyên nhân của tình hình xấu đi tại Pokrovsk và toàn bộ chiến trường Donbas. Khi chiến sự leo thang và cả hai bên tăng cường hoạt động, những tuần tới có thể mang tính quyết định đối với cục diện chiến tranh. Những tường thuật trái ngược từ Kyiv và Moskva phản ánh sự mơ hồ của chiến tranh, nơi thông tin cũng là một loại vũ khí.

Với mức độ căng thẳng chưa từng có, số phận của Pokrovsk có thể trở thành bước ngoặt mang tính biểu tượng và chiến lược, tác động đến cán cân quân sự ở Donbas cũng như các tính toán địa chính trị của cả đồng minh và đối thủ của Ukraina.