Đầu tháng 11, trận chiến giành thành phố chiến lược Pokrovsk tại vùng Donbas của Ukraine trở nên khốc liệt hơn bao giờ hết, đánh dấu sự thay đổi đáng kể trong cách tiếp cận quân sự của Nga và thử thách sức chịu đựng của Ukraine dưới áp lực ngày càng gia tăng. Cuộc đối đầu này phản ánh bản chất đang biến đổi của chiến tranh, nơi sự sáng tạo chiến thuật và hạn chế về nguồn lực định hình tương lai chiến trường.

Nga thay đổi chiến thuật ở Donbas

Pokrovsk, vốn là trung tâm công nghiệp sầm uất với hơn 60.000 cư dân, nay trở thành tâm điểm xung đột. Nằm ở vị trí giao cắt quan trọng của mạng lưới đường bộ và đường sắt, việc chiếm được thành phố này sẽ mang lại cho Nga một chiến thắng vừa mang tính biểu tượng vừa có giá trị chiến lược, mở ra khả năng tiến tới Kramatorsk, Sloviansk hoặc xa hơn về phía tây tới Pavlohrad. Di sản công nghiệp gắn liền với khai thác mỏ và luyện kim khiến Pokrovsk trở thành mắt xích then chốt trong tuyến phòng thủ công nghiệp của Ukraine ở Donbas.

Suốt hơn một năm, lực lượng Ukraine đã đẩy lùi các cuộc tấn công của Nga, nhưng những tuần gần đây Nga đã điều chỉnh chiến lược. Thay vì các đợt tấn công cơ giới quy mô lớn, Nga triển khai các nhóm bộ binh nhỏ từ ba đến năm người, đôi khi sử dụng xe máy để cơ động, dưới sự yểm trợ dày đặc của máy bay không người lái. Cách tiếp cận này khai thác những khoảng trống trong phòng thủ của Ukraine, đồng thời giảm nguy cơ bị tiêu diệt bởi mìn và các đòn tấn công chính xác từ UAV.

Tầm quan trọng chiến lược của Pokrovsk

Các nhà phân tích nhấn mạnh tầm quan trọng kép của Pokrovsk: về quân sự, nó nằm ở rìa tây nam của vành đai công nghiệp được phòng thủ kiên cố; về biểu tượng, nếu thất thủ, đây sẽ là chiến thắng đáng kể nhất của Nga kể từ Avdiivka năm 2024. Kiểm soát Pokrovsk có thể đe dọa các thành trì còn lại của Ukraine, dù một số chuyên gia cho rằng ngay cả khi Nga chiếm được thành phố, Sloviansk và Kramatorsk vẫn ở khoảng cách xa và được phòng thủ chắc chắn.

Vành đai phòng thủ ở Donbas kéo dài 50 km, được xây dựng trong hơn một thập kỷ, liên kết các thị trấn công nghiệp và nhà máy thép thành mạng lưới kiên cố. Vị trí giao thông chiến lược của Pokrovsk khiến nó trở thành mắt xích quan trọng; mất thành phố này có thể khiến các đô thị lớn dễ bị bao vây. Tuy nhiên, theo Carter Helmy, dù việc mất Pokrovsk là một tổn thất, nó chưa chắc làm sụp đổ toàn bộ tuyến phòng thủ.

Khó khăn về nhân lực của Ukraine

Khả năng giữ Pokrovsk của Ukraine bị hạn chế bởi khủng hoảng nhân lực ngày càng trầm trọng. Sự thiếu hụt quân số đã làm yếu các tuyến phòng thủ, khiến chúng dễ bị tổn thương trước các đòn tấn công phân tán, cường độ thấp của Nga. Việc huy động thêm binh sĩ là vấn đề nhạy cảm về chính trị, khi lãnh đạo lo ngại tác động xã hội và chính trị của lệnh tổng động viên.

Các chuyên gia cho rằng tình trạng thiếu hụt này đã kéo dài từ giữa năm 2023, hạn chế khả năng phản công của Ukraine trước bước tiến từng bước của Nga ở phía đông nam. Dù có thể tránh kịch bản tồi tệ nhất, việc phòng thủ đô thị lâu dài dưới áp lực liên tục làm tiêu hao cả nguồn lực lẫn tinh thần. Nguy cơ các lữ đoàn tinh nhuệ bị bao vây ở Pokrovsk khiến nội bộ Kyiv tranh cãi về việc nên giữ hay rút quân.

UAV và chiến đấu đô thị

Việc Nga tích hợp các đơn vị UAV tinh nhuệ đã làm suy giảm lợi thế ban đầu của Ukraine trong chiến tranh không người lái. Tại Pokrovsk, phần lớn thương vong đến từ các đòn tấn công bằng UAV hơn là giao tranh trực tiếp giữa bộ binh. Lợi thế công nghệ này giúp Nga trinh sát, tấn công chính xác và phối hợp di chuyển bộ binh với rủi ro thấp.

Chiến đấu đô thị ở Pokrovsk đã rơi vào "vùng xám" hỗn loạn, nơi quyền kiểm soát lãnh thổ thay đổi liên tục. Các tòa nhà bị tranh giành từng tầng, và mối đe dọa từ trên không buộc binh sĩ Ukraine phải thích nghi với chiến trường bị giám sát và tấn công chính xác liên tục. Chiến thuật này, dù tốn kém nhân lực, tận dụng khả năng bổ sung quân của Nga mà không cần tổng động viên, duy trì áp lực lên Ukraine.

Tác động chính trị và quân sự

Trận chiến Pokrovsk không chỉ là cuộc đối đầu địa phương mà còn phản ánh xu hướng rộng hơn của chiến tranh. Sự linh hoạt chiến thuật của Nga cùng khó khăn nhân lực của Ukraine tạo ra thế trận mà mỗi bước tiến nhỏ có thể mang ý nghĩa chính trị lớn. Với Moskva, chiến thắng ở đây sẽ củng cố luận điệu về tiến triển tất yếu; với Kyiv, giữ được thành phố sẽ thể hiện sức kháng cự bất chấp nghịch cảnh.

Các quan sát viên quốc tế cảnh báo, diễn biến chiến tranh phụ thuộc vào việc Ukraine có thể thích ứng với chiến thuật mới của Nga và giải quyết vấn đề nhân lực hay không. Quyết định giữ Pokrovsk bằng mọi giá tiềm ẩn nguy cơ tiêu hao nguồn lực cần thiết ở nơi khác. Ngược lại, rút lui chiến lược có thể bảo toàn lực lượng nhưng mất đi giá trị biểu tượng.

Khi tháng 11 tiếp diễn, Pokrovsk trở thành bức tranh thu nhỏ của chiến trường đang thay đổi – nơi lịch sử công nghiệp giao thoa với chiến tranh hiện đại, và kết cục có thể ảnh hưởng đến cả chiến lược quân sự lẫn tính toán chính trị vượt ra ngoài Donbas.