Thị trường vàng thế giới vừa chứng kiến một phiên giao dịch đầy bất ngờ khi giá vàng giao ngay tăng hơn 1%, đạt 3.982 USD/ounce. Đây là lần hồi phục rõ rệt đầu tiên kể từ đầu tuần, chấm dứt chuỗi ngày giảm do đồng USD mạnh lên và tâm lý e ngại rủi ro lan rộng. Diễn biến này càng làm bức tranh thị trường toàn cầu thêm căng thẳng, trong bối cảnh chứng khoán châu Âu lao dốc và chính phủ Mỹ vẫn đang trong giai đoạn đóng cửa dài nhất lịch sử. Vàng một lần nữa trở thành điểm tựa an toàn giữa sóng gió kinh tế.

Sự đảo chiều bất ngờ của tâm lý thị trường

Chỉ vài ngày trước, vàng đã mất gần 5% giá trị khi giới đầu tư chốt lời sau khi vượt mốc kỷ lục 4.000 USD/ounce. Áp lực bán mạnh, cộng với thông điệp từ Cục Dự trữ Liên bang Mỹ về khả năng tạm dừng nới lỏng tiền tệ, đã khiến vàng rơi vào thế phòng thủ. Thế nhưng, chỉ trong 24 giờ qua, tình hình đã thay đổi hoàn toàn. Khi nhà đầu tư nhận ra rủi ro vẫn hiện hữu ở các tài sản mạo hiểm, đặc biệt là cổ phiếu, vàng nhanh chóng trở lại vị thế trung tâm của danh mục phòng thủ.

Động lực phía sau đà tăng

Hai yếu tố chính đã thúc đẩy đợt tăng này. Thứ nhất là tâm lý tránh rủi ro khi thị trường chứng khoán toàn cầu, đặc biệt ở châu Âu và Mỹ, chao đảo dưới sức nặng của mức định giá cao. Thứ hai là bất ổn chính trị khi chính phủ Mỹ đóng cửa sang ngày thứ 36 mà chưa có giải pháp. Việc thiếu dữ liệu kinh tế chính thức buộc giới đầu tư dựa vào các báo cáo độc lập như ADP, khiến thị trường trở nên nhạy cảm hơn bao giờ hết.

Nhà phân tích Carsten Menke của Julius Baer cho rằng xu hướng tránh rủi ro là điều dễ hiểu: khi nhà đầu tư nghi ngờ tính bền vững của cổ phiếu, vàng trở thành hàng rào tự nhiên. Nhận định này phản ánh tâm lý của hàng triệu nhà đầu tư đang dõi theo từng biến động của vàng và đồng USD.

Khoảng cách giữa giá vàng thế giới và trong nước

Theo tỷ giá hiện tại, vàng thế giới tương đương khoảng 126,5 triệu đồng/lượng, trong khi vàng SJC trong nước vẫn ở mức 147,5 triệu đồng/lượng – chênh hơn 20 triệu đồng. Khoảng cách này phản ánh sự mất cân đối cung – cầu nội địa, khi nguồn cung vàng miếng hạn chế và nhu cầu nắm giữ vàng vật chất vẫn cao. Người mua trong nước thường giữ vàng khi bất ổn toàn cầu gia tăng, tạo hiệu ứng neo giá.

Tâm lý và vai trò tài sản trú ẩn

Đợt phục hồi hôm nay không chỉ là yếu tố kỹ thuật mà còn là sự thay đổi tâm lý toàn cầu. Trên các diễn đàn tài chính, cụm từ “tâm lý tránh rủi ro” xuất hiện dày đặc. Khi cổ phiếu công nghệ Mỹ giảm, lợi suất trái phiếu hạ nhiệt và đà tăng của USD tạm dừng, vàng lập tức hưởng lợi. Chỉ số USD Index hiện ở mức 100,35 điểm, tăng nhẹ 0,14%, phản ánh sự giằng co giữa nắm giữ tiền mặt và phòng ngừa bằng vàng. Trong môi trường nhiều biến số, giá vàng chịu tác động mạnh từ cảm xúc thị trường.

Ngay cả dữ liệu việc làm Mỹ tích cực với 42.000 việc làm mới trong tháng 10 cũng không làm vàng giảm giá, bởi tăng trưởng việc làm không còn được xem là tín hiệu lạc quan tuyệt đối. Thay vào đó, nó làm dấy lên khả năng Fed sẽ chưa nới lỏng thêm, duy trì sự bất định – yếu tố thúc đẩy dòng tiền tìm đến vàng.

Bức tranh chiến lược rộng hơn

Mốc 3.900 USD/ounce được coi là ngưỡng hỗ trợ tâm lý quan trọng. Nếu vàng duy trì trên mức này, nhà đầu tư ngắn hạn sẽ có động lực giữ vị thế. Ngược lại, nếu rơi xuống dưới, lực bán kỹ thuật có thể quay trở lại. Tuy nhiên, xét về tổng thể, vàng vẫn đang trong giai đoạn củng cố sau đợt tăng từ tháng 9 khi Fed bắt đầu chu kỳ cắt giảm lãi suất. Nếu lãi suất duy trì thấp trong bối cảnh bất ổn địa chính trị gia tăng, vàng sẽ tiếp tục giữ vững vị thế trú ẩn.

Các ngân hàng trung ương cũng góp phần vào đợt hồi phục này. Nhiều nước ở châu Á, Trung Đông và Nam Mỹ đã tăng dự trữ vàng để phòng ngừa rủi ro. Ngay cả Campuchia cũng chuyển dự trữ vàng sang lưu trữ tại Trung Quốc, gửi đi thông điệp về xu hướng đa dạng hóa khỏi đồng USD. Điều này cho thấy sức hấp dẫn bền vững của vàng như một đồng tiền của niềm tin.

Kết luận: Vàng – thước đo của niềm tin

Với nhà đầu tư Việt Nam, mức chênh cao so với giá thế giới phản ánh đặc thù thị trường trong nước. Nguồn cung hạn chế và thói quen tích trữ vàng khiến tác động từ biến động quốc tế bị giảm bớt. Bài học từ phiên tăng hôm nay là vàng không chỉ phản ứng với dữ liệu kinh tế mà còn với tâm lý tập thể. Khi bế tắc chính trị ở Mỹ kéo dài và rủi ro toàn cầu chưa hạ nhiệt, vàng nhiều khả năng vẫn giữ xu hướng tăng. Ngắn hạn, mốc 4.000 USD là kháng cự quan trọng; trung hạn, xu hướng tích lũy có thể mở ra chu kỳ tăng mới nếu tình hình chính trị Mỹ tiếp tục căng thẳng và USD suy yếu. Hiện tại, vàng vẫn là nơi trú ẩn của vốn và là biểu tượng của sự kiên định trong thời kỳ bất ổn.