Thị trường chứng khoán Việt Nam từ lâu đã là sân khấu nơi những câu chuyện làm giàu nhanh chóng song hành cùng những bi kịch sụp đổ. Suốt 25 năm qua, thị trường này đã chứng kiến những vòng quay hưng phấn và tuyệt vọng, để lại những bài học xương máu về sự mong manh của niềm tin và những lỗ hổng trong hệ thống tài chính. Trong số đó, vụ án liên quan đến Trịnh Văn Quyết và Tập đoàn FLC nổi lên như ví dụ điển hình nhất về thao túng thị trường có hệ thống trong lịch sử nước ta.

Sự Thăng Hoa Và Biểu Tượng FLC

Ở thời kỳ đỉnh cao, FLC không chỉ là một tập đoàn hoạt động trong bất động sản, xây dựng, du lịch và hàng không – mà còn trở thành biểu tượng của thị trường chứng khoán Việt Nam. Chủ tịch Trịnh Văn Quyết xây dựng hình ảnh gắn bó với giới đầu tư, thậm chí truyền cảm hứng cho những câu vè vui trong giới trader đầu thập niên 2020. Ban lãnh đạo công ty được cổ đông yêu mến, phản ánh văn hóa đầu tư sôi động.

Thế nhưng, đằng sau hình ảnh công khai ấy là một kế hoạch tinh vi. Năm 2022, ông Quyết và nhiều lãnh đạo cấp cao, bao gồm em gái Trịnh Thị Minh Huế và Phó Chủ tịch Hương Trần Kiều Dung, bị bắt và khởi tố trong hai vụ án: lừa đảo và thao túng chứng khoán. Điều tra cho thấy một mạng lưới hàng trăm tài khoản và hàng chục công ty "ma" được lập ra nhằm thổi giá cổ phiếu.

Xây Dựng Mạng Lưới Tài Khoản

Từ 2017 đến 2022, ông Quyết chỉ đạo bà Huế thành lập 20 doanh nghiệp và mở 500 tài khoản chứng khoán để thao túng các mã AMD, HAI, GAB, FLC, ART. 45 cá nhân – chủ yếu là người thân và nhân viên – được huy động đứng tên pháp lý. Có gia đình tham gia cả nhà, mở hàng chục tài khoản. Một cặp vợ chồng, dù thu nhập chỉ vài triệu đồng mỗi tháng, trên giấy tờ lại kiếm gần 2.000 tỷ đồng từ chứng khoán trong 5 năm.

Những tài khoản này không dựa vào công nghệ cao. Máy tính bị thu giữ tại văn phòng FLC chỉ là loại phổ thông giá rẻ, cho thấy "công nghệ" thao túng thực sự nằm ở sự phối hợp con người và khai thác kẽ hở hệ thống.

Thổi Phồng Hạn Mức Qua BOS

Một mắt xích quan trọng là Công ty Chứng khoán BOS, do bà Hương Trần Kiều Dung làm Chủ tịch và em gái ông Quyết là Trịnh Thị Thúy Nga làm Phó Tổng giám đốc. Trong 141 tài khoản nhóm Quyết mở tại BOS, có 79 tài khoản được cấp khống hạn mức. Mỗi ngày giao dịch, bà Huế chỉ đạo bà Nga bổ sung sức mua cho các tài khoản này mà không có tài sản đảm bảo. Từ 2017 đến 2022, lãnh đạo BOS đã thực hiện hơn 1.568 lần cấp khống, tổng cộng hơn 170.000 tỷ đồng.

Dù Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã phạt BOS năm 2019, hoạt động này vẫn tiếp tục và mở rộng. Năm 2020, HĐQT BOS còn cho phép cấp hạn mức không tài sản đảm bảo tới 10 tỷ đồng mỗi tài khoản mỗi ngày. Nhiều nhân sự chủ chốt tham gia, dù mức lương không tương xứng với quy mô dòng tiền.

Cơ Chế Thao Túng

Với sức mua ảo, mạng lưới này thực hiện hơn 15.000 lệnh giao dịch nhằm bóp méo cung cầu. Chiêu thức gồm mua bán chéo giữa các tài khoản, đặt lệnh khối lượng lớn vào thời điểm nhạy cảm, và đặt rồi hủy lệnh để tạo tín hiệu giả. Nhiều phiên, khối lượng giao dịch của nhóm chiếm hơn một nửa toàn thị trường ở một số mã.

Mục tiêu nổi bật là cổ phiếu FLC. Tháng 5/2020, giá chỉ 3.050 đồng/cổ phiếu khi nhà đầu tư đã nghi ngờ. Bằng cầu ảo liên tục, giá tăng gần 7 lần lên khoảng 22.000 đồng vào 10/5/2022. Đây là ngày dự kiến chốt lời lớn: bà Huế định bán 74 triệu cổ phiếu thu 1.689 tỷ đồng. Việc bắt giữ đã chặn đứng kế hoạch.

Bài Học Và Hệ Quả

Vụ án cho thấy mạng lưới cá nhân, sự lỏng lẻo giám sát và cấu kết nội bộ có thể tạo ra thao túng quy mô lớn mà không cần công nghệ cao. Nó cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của can thiệp kịp thời; mức phạt năm 2019 không đủ răn đe.

Với thị trường vốn Việt Nam, đây là lời cảnh tỉnh và kêu gọi tăng cường cơ chế bảo vệ. Niềm tin nhà đầu tư một khi mất rất khó khôi phục. Vụ FLC sẽ là dấu mốc cho thực thi pháp luật và nhắc nhở rằng minh bạch, trách nhiệm là nền tảng cho phát triển bền vững.

Cuối cùng, dù sân khấu chứng khoán vẫn sẽ chứng kiến những vở kịch của tham vọng và rủi ro, hy vọng những bài học từ vụ việc này sẽ giúp thị trường trở nên vững mạnh và đáng tin cậy hơn.