Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa tuyên bố chấm dứt ngay lập tức mọi cuộc đàm phán thương mại với Canada, sau khi xuất hiện một quảng cáo truyền hình từ tỉnh bang Ontario chỉ trích thuế nhập khẩu của Mỹ. Quảng cáo này trích đoạn bài phát biểu năm 1987 của cựu Tổng thống Ronald Reagan, trong đó ông cảnh báo rằng các rào cản thương mại cuối cùng sẽ gây hại cho người lao động và người tiêu dùng Mỹ.

Theo Trump, Canada đã "gian lận" khi sử dụng đoạn clip này mà không xin phép, đồng thời ông cáo buộc đây là hành vi can thiệp vào phán quyết của Tòa án Tối cao Mỹ về tính hợp pháp của các mức thuế. Trên mạng xã hội Truth Social, Trump viết: "Với hành vi nghiêm trọng như vậy, MỌI CUỘC ĐÀM PHÁN THƯƠNG MẠI VỚI CANADA CHÍNH THỨC CHẤM DỨT".

Cuộc chiến thương mại giữa hai nước leo thang từ mùa xuân khi Mỹ áp thuế 25% lên nhiều mặt hàng từ Canada như gỗ, thép, nhôm và ô tô. Đến tháng 8, mức thuế này được Trump nâng lên 35%, khiến Ottawa trả đũa bằng các biện pháp tương tự. Ontario – một trong những khu vực phụ thuộc mạnh vào xuất khẩu sang Mỹ – chịu thiệt hại nặng nề và Thủ hiến Doug Ford là người phản đối gay gắt nhất. Đầu tháng 10, Ford phát động chiến dịch quảng cáo mới nhắm tới khán giả Mỹ, kêu gọi hợp tác thay vì áp thuế.

Quảng cáo dài một phút xen hình ảnh công nhân, gia đình, sàn chứng khoán New York, tàu hàng và cẩu cảng với cờ Mỹ – Canada, kèm giọng Reagan nói về tác hại lâu dài của thuế quan. Tuy nhiên, Quỹ và Viện Ronald Reagan cho biết Ontario không xin phép sử dụng hình ảnh, đồng thời cho rằng quảng cáo đã "làm sai lệch" ý nghĩa phát biểu. Tổ chức này đang xem xét các biện pháp pháp lý, và Trump viện dẫn điều này để hủy đàm phán.

Thủ tướng Canada Mark Carney bày tỏ thất vọng trước quyết định tăng thuế của Trump hồi tháng 8. Hai nhà lãnh đạo từng gặp nhau đầu tháng này nhằm hạ nhiệt căng thẳng và chuẩn bị rà soát Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada (USMCA), vốn được ký trong nhiệm kỳ đầu của Trump nhưng nay ông tỏ ra không hài lòng. Hơn 75% hàng xuất khẩu của Canada sang Mỹ, với giá trị gần 3,6 tỷ CAD mỗi ngày, cho thấy mức độ phụ thuộc thương mại sâu sắc giữa hai bên.

Carney cho biết Canada sẽ tiếp tục tìm cách đàm phán với Mỹ, đồng thời giảm rào cản thương mại nội địa để thu hút đầu tư, khuyến khích tiêu dùng hàng "Made in Canada" và mở rộng thị trường xuất khẩu mới. Trong khi đó, quyết định của Trump diễn ra trong bối cảnh chính quyền ông đang cứng rắn hơn với nhiều quốc gia: mới áp lệnh trừng phạt hai tập đoàn dầu lớn nhất của Nga, Rosneft và Lukoil, nhằm gây áp lực buộc Moscow đàm phán chấm dứt chiến tranh ở Ukraine.

Ngoài ra, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent sẽ gặp Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong tại Malaysia để bàn về thương mại, trong lúc căng thẳng Mỹ - Trung leo thang. Cuối tháng này, Trump dự kiến có cuộc gặp đầu tiên trong nhiệm kỳ hai với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc.

Diễn biến mới này có thể tác động lớn đến tâm lý thị trường tài chính và giá hàng hóa, đặc biệt là các mặt hàng kim loại, ô tô và gỗ – vốn chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thuế quan. Nhà đầu tư sẽ theo sát tình hình vì bất kỳ leo thang nào trong căng thẳng thương mại Mỹ - Canada cũng có thể ảnh hưởng đến dòng chảy hàng hóa trị giá hàng tỷ USD mỗi ngày qua biên giới, từ đó tác động gián tiếp đến triển vọng kinh tế Bắc Mỹ.