Bắc Kinh vừa đưa ra cảnh báo sẽ áp dụng các biện pháp đối phó nếu Tổng thống Mỹ Donald Trump thực hiện lời đe dọa áp thuế 100% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.

Động thái này của ông Trump xuất hiện chỉ vài ngày sau khi Trung Quốc công bố hàng loạt quy định hạn chế xuất khẩu đối với các khoáng sản đất hiếm – nguồn nguyên liệu quan trọng cho ngành công nghệ và quốc phòng. Căng thẳng thương mại leo thang đang đe dọa phá vỡ những tiến triển đạt được sau nhiều tháng đàm phán.

Người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết hôm Chủ Nhật: "Việc dùng các lời đe dọa áp thuế cao không phải là cách đúng để đối thoại với Trung Quốc. Nếu Mỹ tiếp tục hành động đơn phương, chúng tôi sẽ kiên quyết áp dụng biện pháp tương ứng để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. Quan điểm của chúng tôi về chiến tranh thương mại không thay đổi – chúng tôi không mong muốn, nhưng cũng không ngại đối đầu".

Sự leo thang nhanh chóng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã khiến thị trường chứng khoán sụt giảm mạnh, khiến giới đầu tư và các ngành công nghiệp lo ngại về kịch bản lặp lại cuộc chiến thuế ăn miếng trả miếng hồi mùa xuân, khi thuế nhập khẩu từ hai phía từng tăng vọt lên 145% và 120%.

Căng thẳng mới cũng khiến các cuộc đàm phán thương mại hiện tại thêm nhiều bất ổn. Dự kiến, ông Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ gặp mặt tại Hàn Quốc trong hai tuần tới, nhưng ông Trump đã tỏ ra nghi ngờ về khả năng diễn ra cuộc gặp này, lấy lý do từ vấn đề đất hiếm.

Phía Trung Quốc chưa cho thấy dấu hiệu nhượng bộ, đồng thời kêu gọi Washington "sớm sửa sai" và "giữ vững những thành quả khó khăn mới đạt được" trong đàm phán.

Bộ Thương mại Trung Quốc khẳng định các quy định mới về đất hiếm là "hợp pháp" và quy trách nhiệm cho Mỹ về việc khiến tình hình căng thẳng hơn. Chỉ trong vòng hai tuần sau vòng đàm phán tại Madrid hồi tháng 9, Mỹ đã áp thêm nhiều biện pháp hạn chế nhằm vào Trung Quốc, bao gồm việc đưa thêm các công ty Trung Quốc vào danh sách kiểm soát xuất khẩu, áp dụng phí cảng đặc biệt đối với tàu Trung Quốc.

Theo các chuyên gia, động thái của Bắc Kinh lần này khá tương đồng với những hạn chế mà Washington từng áp dụng với ngành bán dẫn, như cấm xuất khẩu chip hoặc thiết bị sản xuất chip sang Trung Quốc, kể cả khi sản xuất ở nước thứ ba nhưng có sử dụng công nghệ Mỹ.

Bộ Thương mại Trung Quốc cáo buộc Mỹ áp dụng "tiêu chuẩn kép" và lạm dụng khái niệm an ninh quốc gia để mở rộng kiểm soát xuất khẩu. Danh sách kiểm soát của Mỹ hiện có hơn 3.000 mặt hàng, trong khi của Trung Quốc chỉ hơn 900.

Động thái hạn chế đất hiếm của Trung Quốc được dự báo sẽ gây áp lực lớn lên chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là các ngành sản xuất điện tử, ô tô, bán dẫn và quốc phòng – những lĩnh vực phụ thuộc nhiều vào loại khoáng sản này.

Sự căng thẳng này đang khiến thị trường tài chính toàn cầu thêm bất ổn, khi giá vàng – tài sản trú ẩn an toàn – có xu hướng tăng do nhà đầu tư tìm cách bảo vệ vốn trước nguy cơ chiến tranh thương mại kéo dài.